Oxy Hòa Tan Và Stress Oxy Hóa: Chìa Khóa Để Đảm Bảo Sức Khỏe Tôm Trong Ao Nuôi
Phần 1: Nồng độ oxy hòa tan ảnh hưởng thế nào đến tôm?
Oxy hòa tan và ảnh hưởng trực tiếp đến tôm
Tôm là loài thủy sản rất nhạy cảm với nồng độ oxy trong nước, vì oxy hòa tan là yếu tố quyết định đến quá trình hô hấp và trao đổi chất của chúng. Khi oxy hòa tan ở mức thấp, tôm sẽ phải đối mặt với hàng loạt các vấn đề về sức khỏe, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh trưởng và phát triển.
1. Hô hấp và trao đổi chất của tôm phụ thuộc vào oxy hòa tan
Tôm, giống như hầu hết các loài thủy sản khác, lấy oxy từ nước qua mang để hô hấp. Khi nồng độ oxy hòa tan trong nước đạt mức ổn định (trên 3.0 ppm), quá trình hô hấp của tôm diễn ra bình thường, cung cấp đủ oxy cho các tế bào thực hiện các chức năng thiết yếu như:
- Sản xuất năng lượng: Oxy tham gia vào quá trình chuyển hóa glucose trong tế bào để tạo ra năng lượng. Năng lượng này rất quan trọng cho các hoạt động sống, từ di chuyển đến lột xác và phát triển cơ bắp.
- Tăng trưởng và phát triển: Oxy cũng là yếu tố chính cho các phản ứng chuyển hóa chất dinh dưỡng từ thức ăn, giúp tôm lớn nhanh và phát triển đều. Khi lượng oxy đủ, tôm có thể sử dụng dinh dưỡng hiệu quả hơn, tăng cường quá trình tổng hợp protein để phát triển cơ và tạo vỏ.
2. Ảnh hưởng của thiếu oxy đến tôm
Khi nồng độ oxy hòa tan giảm xuống dưới mức cần thiết (dưới 3.0 ppm), quá trình hô hấp của tôm bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Thiếu oxy dẫn đến nhiều hệ quả như:
- Tăng cường hô hấp kị khí: Khi không đủ oxy, tôm sẽ chuyển sang hô hấp kị khí, tức là tạo năng lượng mà không cần oxy. Tuy nhiên, quá trình này tạo ra ít năng lượng hơn và sinh ra các sản phẩm phụ độc hại như lactic acid, làm cơ thể tôm bị mỏi mệt và căng thẳng.
- Giảm sức đề kháng: Khi tôm rơi vào trạng thái căng thẳng do thiếu oxy, hệ thống miễn dịch của chúng cũng bị suy yếu. Điều này làm tôm dễ mắc bệnh hơn, đặc biệt là trong điều kiện ao nuôi mật độ cao, nơi các mầm bệnh như vi khuẩn Vibrio dễ lây lan.
- Giảm khả năng ăn uống và tăng trưởng chậm: Thiếu oxy khiến tôm kém ăn và tiêu hóa kém hiệu quả. Tôm sẽ ăn ít hơn do cảm giác khó chịu và căng thẳng, từ đó dẫn đến tình trạng chậm lớn và phân đàn. Khi tôm không đủ oxy, cơ thể không thể chuyển hóa thức ăn thành năng lượng và chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển.
3. Tác động đến quá trình lột xác và phát triển cơ
Lột xác là một quá trình quan trọng trong vòng đời của tôm, đặc biệt khi chúng đang phát triển. Quá trình này yêu cầu một lượng lớn năng lượng và oxy để tạo ra vỏ mới và phát triển cơ bắp. Khi thiếu oxy, quá trình lột xác bị chậm lại hoặc không hoàn chỉnh, dẫn đến tình trạng tôm bị vỏ mềm, vỏ không đều, hoặc không thể tạo vỏ mới. Điều này làm tôm dễ bị tổn thương và nhiễm bệnh.
Hơn nữa, thiếu oxy còn dẫn đến tình trạng đục cơ, một vấn đề phổ biến ở tôm khi các tế bào cơ bị tổn thương do stress oxy hóa. Điều này làm giảm giá trị thương mại của tôm và ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất.
4. Khả năng thích nghi và phục hồi
Khi nồng độ oxy hòa tan trong ao giảm đột ngột (ví dụ do thay đổi thời tiết hoặc mật độ nuôi cao), khả năng thích nghi của tôm rất hạn chế. Nếu không được cung cấp đủ oxy kịp thời, tôm sẽ gặp phải nhiều tổn thương về lâu dài, đặc biệt là hệ thống cơ và hệ miễn dịch. Điều này không chỉ làm tôm yếu đi mà còn ảnh hưởng đến khả năng phát triển đồng đều.
Kết luận phần 1: Oxy hòa tan là yếu tố sống còn cho sự phát triển của tôm
Sự ổn định của nồng độ oxy hòa tan không chỉ đảm bảo các quá trình chuyển hóa trong ao mà còn là yếu tố sống còn cho quá trình phát triển, tăng trưởng và khả năng chống lại bệnh tật của tôm. Việc duy trì lượng oxy hòa tan ở mức tối ưu sẽ giúp tôm phát triển đồng đều, khỏe mạnh và đạt năng suất cao.
Nhưng không chỉ có oxy, tôm còn phải đối mặt với một mối nguy tiềm ẩn khác: stress oxy hóa.