EHP trên tôm thẻ chân trắng: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa hiệu quả

EHP Trên Tôm Thẻ Chân Trắng: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Cách Phòng Ngừa Hiệu Quả

EHP (Enterocytozoon hepatopenaei) là một loại vi nấm ký sinh nội bào bắt buộc nguy hiểm, gây ra các vấn đề nghiêm trọng cho tôm thẻ chân trắng, đặc biệt là làm chậm quá trình phát triển và gây tổn hại đến gan tụy. Việc hiểu rõ cách EHP gây bệnh sẽ giúp người nuôi tôm phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả dịch bệnh này.

1. EHP Là Gì?

EHP là một loại vi bào tử trùng ký sinh trong tế bào gan tụy của tôm. Đây là một trong những bệnh phổ biến trên tôm thẻ chân trắng, ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ tăng trưởng và sức khỏe tổng thể của tôm.

Cơ chế gây bệnh:

• Xâm nhập và tấn công gan tụy: Tế bào đích của EHP là tế bào gan tụy (hepatopancreas), cơ quan chịu trách nhiệm tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng ở tôm. Khi EHP xâm nhập, chúng ký sinh bên trong các tế bào gan tụy, sử dụng tài nguyên và cơ chế trao đổi chất của tế bào này để sinh sôi nảy nở. Quá trình này làm suy giảm chức năng của gan tụy, khiến tế bào bị tổn thương và giảm khả năng tiêu hóa, hấp thụ dinh dưỡng từ thức ăn. Kết quả là tôm không thể chuyển hóa thức ăn thành năng lượng và chất dinh dưỡng một cách hiệu quả.
• Biến đổi cấu trúc gan tụy: Gan tụy của tôm bị nhiễm EHP sẽ thay đổi về mặt hình thái. Dưới kính hiển vi, có thể thấy sự phình to của tế bào và hiện diện của các bào tử EHP bên trong. Quá trình ký sinh này dẫn đến sự thoái hóa mô gan tụy, làm thay đổi cấu trúc và chức năng của cơ quan này.

2. Triệu Chứng Của EHP Trên Tôm Thẻ Chân Trắng

EHP không gây chết nhanh như các bệnh khác nhưng có tác động lâu dài, làm chậm quá trình phát triển của tôm và gây biến đổi gan tụy. Dưới đây là những triệu chứng cụ thể:

a. Chậm lớn do giảm hấp thụ dinh dưỡng:

Do gan tụy bị tổn thương, tôm không thể tiêu hóa đầy đủ các chất dinh dưỡng, đặc biệt là protein, chất béo, và carbohydrate – những thành phần thiết yếu cho sự tăng trưởng. Thiếu hụt dinh dưỡng dẫn đến tốc độ phát triển chậm, tôm thường không đạt được trọng lượng mong muốn trong thời gian nuôi. Tôm bị nhiễm EHP tuy không chết hàng loạt, nhưng năng suất nuôi giảm đáng kể do tôm còi cọc.

b. Biến đổi gan tụy:

Ký sinh trùng EHP tấn công gan tụy làm biến đổi cấu trúc của nó. Dưới kính hiển vi, có thể quan sát thấy gan tụy bị phình to và chứa nhiều bào tử EHP. Điều này dẫn đến suy giảm chức năng gan tụy, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tiêu hóa và miễn dịch của tôm.

3. Lây Lan Và Gia Tăng Mức Độ Nhiễm EHP

Sau khi sinh sôi bên trong tế bào, bào tử EHP được giải phóng ra ngoài và lây nhiễm sang các tế bào gan tụy khác hoặc qua môi trường nước, phân tôm để lây lan trong ao nuôi. Điều này làm cho mức độ nhiễm bệnh tăng lên theo thời gian, dẫn đến việc tôm không thể hồi phục nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời.

4. Cách Phòng Ngừa và Kiểm Soát EHP Hiệu Quả

Để giảm thiểu tác hại của EHP, người nuôi tôm cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa kết hợp quản lý môi trường ao nuôi và nguồn giống. Dưới đây là một số phương pháp hiệu quả:

a. Sử dụng giống sạch bệnh:

Nguồn giống là yếu tố quan trọng trong việc ngăn chặn sự lây lan của EHP. Kiểm định giống từ những trại giống uy tín, đảm bảo không có dấu hiệu nhiễm EHP trước khi thả vào ao nuôi.

b. Quản lý chất lượng nước:

Duy trì môi trường nước sạch và ổn định trong ao nuôi. Trước khi cấp nước vào ao, cần xử lý kỹ bằng các phương pháp diệt khuẩn hoặc sử dụng các sản phẩm sinh học để ngăn ngừa mầm bệnh từ môi trường nước.

c. Kiểm soát thức ăn:

Sử dụng thức ăn chất lượng cao, tránh thức ăn sống hoặc có nguy cơ chứa mầm bệnh. Thức ăn sạch và đầy đủ dinh dưỡng sẽ giúp tăng cường sức khỏe cho tôm, giúp tôm có khả năng chống lại bệnh EHP tốt hơn.

5. EHP Và Tầm Quan Trọng Của Phòng Ngừa

Phòng ngừa bệnh EHP đòi hỏi sự kết hợp giữa quản lý môi trường ao nuôi và kiểm soát nguồn giống sạch. Vì EHP không gây chết hàng loạt nhưng ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng và sức khỏe lâu dài của tôm, người nuôi cần có chiến lược quản lý toàn diện để giảm thiểu rủi ro.

Kết Luận

Bệnh EHP trên tôm thẻ chân trắng là một trong những thách thức lớn đối với ngành nuôi tôm, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế và sức khỏe tôm. Việc hiểu rõ về EHP và áp dụng các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực, tối ưu hóa quá trình nuôi tôm.