📘 pH Trong Ao Nuôi Tôm Được Hình Thành Do Đâu? 

Tìm hiểu pH trong ao nuôi tôm được hình thành từ đâu, ảnh hưởng như thế nào và cách duy trì pH lý tưởng giúp tôm khỏe, lớn nhanh, tránh bệnh.

1. pH là gì và vì sao cần quan tâm trong nuôi tôm?

pH là chỉ số đo độ axit hay kiềm của nước – một yếu tố then chốt ảnh hưởng đến sức khỏe, tăng trưởng, khả năng miễn dịch và cả hiệu quả dùng thuốc – khoáng trong ao tôm.

📌 Thang đo pH:

• pH < 7: Nước có tính axit (chua)
• pH = 7: Trung tính
• pH > 7: Nước có tính kiềm (bazơ)

Tôm thẻ chân trắng (Litopenaeus vannamei) đặc biệt nhạy cảm với dao động pH, nhất là khi dao động lớn trong ngày.

Hình 1: pH trong ao tôm

 2. pH trong ao nuôi tôm được hình thành từ đâu?

Đây là câu hỏi cốt lõi mà nhiều người nuôi vẫn còn nhầm lẫn. Thực tế, pH trong ao không “có sẵn”, mà hình thành do nhiều yếu tố tương tác với nhau, cụ thể gồm 2 giai đoạn:

✳ Giai đoạn đầu – khi ao chưa có sinh vật

Nguồn pH chủ yếu đến từ:

• Nguồn nước cấp: nước mưa, nước sông, nước biển – mỗi loại có pH khác nhau.
• Nền đáy ao: đất nhiễm phèn → pH thấp; đá vôi nhiều → pH cao; nhiều chất hữu cơ → pH dao động thất thường.
• Khí CO₂ trong không khí: hòa tan vào nước tạo axit carbonic (H₂CO₃), làm pH giảm nhẹ.
• Hình 2: pH trong phụ thuộc vào nguồn nước cấp bạn đầu

✳ Giai đoạn sau – khi ao có tảo, vi sinh vật, tôm

Lúc này, sinh vật góp phần lớn vào dao động pH:

• Ban ngày: Tảo quang hợp, hấp thu CO₂ → pH tăng.
• Ban đêm: Tôm, tảo và vi sinh vật hô hấp, thải CO₂ → pH giảm.

📌 Ghi nhớ nhanh:
pH trong ao nuôi là kết quả của tổng hòa nước cấp – đáy ao – hoạt động sinh học – biến động thời tiết.

Hình 3: Hoạt động sinh sinh trưởng của các sinh vật trong ao sẽ góp phần vào việc thay đổi pH

3. Khoảng pH lý tưởng cho tôm thẻ là bao nhiêu?

🔎 Theo các nghiên cứu từ FAO, Boyd & Tucker và các báo cáo thực nghiệm:

• Khoảng pH lý tưởng: 7.5 – 8.5
• Dao động an toàn trong ngày: ±0.5
• Hình 4: Khoảng pH thuận lợi cho tôm phát triển

📌 Ví dụ thực tế:

• Sáng pH = 7.7 → Chiều tối đa nên <8.2 là ổn.
• Nếu pH sáng 8.1 mà chiều lên tới 9.0 là cảnh báo!

4. pH cao ảnh hưởng thế nào đến tôm?

Khi pH ≥ 9.0, đặc biệt buổi chiều trời nắng gắt:

• ❌ Tôm giảm ăn, giảm trao đổi khí, dễ stress.
• ❌ Tăng độc tính NH₃ (amoniac không ion hóa) – gây chết cấp tính.
• ❌ Nếu vượt 9.5 → có thể gây “chết kiềm” (alkalosis stress).
• Hình 5: pH cao làm tăng độc tính của NH3.

📌 Nguyên nhân phổ biến khiến pH cao đột ngột:

• Ao nhiều tảo – quang hợp mạnh ban ngày.
• Thiếu vi sinh cân bằng hệ sinh thái.
• Sử dụng vôi không đúng liều, sai thời điểm.

5. pH thấp có nguy hiểm không?

Khi pH ≤ 6.5, ao bắt đầu gây hại từ từ:

• ⚠️ Tôm ức chế tăng trưởng, giảm tiêu hóa.
• ⚠️ Hệ miễn dịch suy giảm: giảm hemocyte, enzyme PO.
• ⚠️ Tăng khả năng tích lũy kim loại nặng (Fe, Al, Cu) → độc tế bào.
• ⚠️ Nếu pH < 5.5 → tôm có thể chết do ngộ độc axit, rối loạn trao đổi ion qua mang.

📚 Một nghiên cứu kéo dài 100 ngày cho thấy: pH 7.6 khiến tôm miễn dịch yếu hơn hẳn pH 8.0 dù tốc độ tăng trưởng tương đương.

Hình 5: pH thấp dẫn đến suy giảm miễn dịch của tôm

6. Bảng hướng dẫn xử lý khi pH bất thường

7. Lời khuyên thực chiến cho người nuôi

✅ Đừng chỉ đo pH một lần trong ngày, mà nên đo ít nhất 2 lần: sáng sớm và chiều tối.

✅ Hạn chế dao động mạnh bằng:

• Quản lý tảo hợp lý
• Dùng vôi đúng cách (không lạm dụng)
• Bổ sung vi sinh xử lý nền đáy và ổn định hệ sinh thái

✅ Ghi lại nhật ký pH – giúp theo dõi xu hướng và chủ động xử lý.

Kết luận

pH trong ao nuôi tôm không tự nhiên có sẵn, mà được hình thành và biến động bởi nhiều yếu tố: nước cấp – nền đáy – sinh vật – khí hậu.

Hiểu rõ cơ chế hình thành pH giúp bạn:

• Nuôi tôm khỏe, lớn nhanh
• Giảm nguy cơ sốc môi trường
• Tối ưu chi phí thuốc, khoáng, vi sinh
  BIOLIFE - Công ty nhập khẩu và phân phối các sản phẩm dùng trong nuôi trồng thủy sản hàng đầu tại Việt Nam.