Tìm hiểu về công dụng của một số chủng Bacillus thường được sử dụng trong nuôi trồng thủy sản

Bacillus – "Người hùng thầm lặng" trong nuôi tôm

Có thể bạn đã biết, một số loại thuốc trừ sâu sinh học có thành phần từ Bacillus, giúp kiểm soát dịch hại một cách tự nhiên. Bacillus được sử dụng rộng rãi từ nông nghiệp đến nuôi trồng thủy sản, từ xử lý nước, giảm khí độc, cải thiện hệ vi sinh đường ruột đến ức chế mầm bệnh trong ao nuôi.

Trên thực tế có đến 300 loài Bacillus, mỗi chủng có một chức năng riêng biệt, khi kết hợp lại sẽ tối ưu hiệu quả trong ao nuôi và thường các sản phẩm vi sinh trong nuôi tôm sẽ được kết hợp nhiều chủng Bacillus. Hãy cùng tìm hiểu vai trò của từng chủng Bacillus và tại sao chúng được kết hợp trong nuôi tôm.

1. Bacillus subtilis – Cân bằng hệ vi sinh, hỗ trợ tiêu hóa, ức chế bệnh

Hình 1: Bacillus Subtilis được nhuộm gram và quang sát dưới kính hiển vi Ứng dụng trong nuôi tôm:

• Cải thiện tiêu hóa: Tiết enzyme amylase, protease, lipase, giúp tôm hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn.
• Kiểm soát mầm bệnh: Ức chế Vibrio spp., hỗ trợ giảm bệnh phân trắng, viêm ruột.
• Cạnh tranh chỗ bám trong ruột tôm, giúp hệ vi sinh có lợi phát triển.
• Tăng miễn dịch tự nhiên, giúp hạn chế bệnh AHPND.
• Phân hủy chất hữu cơ nhẹ, giúp duy trì hệ vi sinh có lợi trong ao nuôi.

Ứng dụng trong các ngành khác:

• Thực phẩm & dược phẩm: Được sử dụng làm probiotic đường ruột cho người.
• Nông nghiệp: Là thành phần trong thuốc trừ sâu sinh học, kiểm soát sâu bệnh tự nhiên.

➡ Điểm nổi bật: Cân bằng hệ vi sinh trong ao nuôi và đường ruột tôm, giảm nguy cơ bệnh đường ruột.

2. Bacillus licheniformis – Chuyên gia xử lý hữu cơ và khí độc

Hình 1: Men vi sinh dạng hạt có thành phần chính là Bacillus Licheniformis  Ứng dụng trong nuôi tôm:

• Phân hủy chất hữu cơ mạnh mẽ, giúp giảm bùn đáy ao nhanh.
• Giảm khí độc NH₃, NO₂⁻, H₂S, giúp nước sạch hơn.
• Ổn định pH, hạn chế hiện tượng tảo nở hoa và tảo lam.
• Cạnh tranh dinh dưỡng với vi khuẩn gây bệnh, hạn chế Vibrio spp.

Ứng dụng trong các ngành khác:

• Công nghiệp thực phẩm: Sản xuất enzyme protease và amylase.
• Dược phẩm: Có khả năng phá vỡ biofilm của vi khuẩn gây bệnh.

➡ Điểm nổi bật: Xử lý chất hữu cơ nhanh nhất trong các chủng Bacillus, giúp duy trì môi trường nước sạch.

3. Bacillus amyloliquefaciens – Kháng khuẩn mạnh, bảo vệ hệ tiêu hóa

Hình 3: Bacillus amyloliquefaciens chủng vi sinh có khả năng sản xuất kháng sinh sinh học

Ứng dụng trong nuôi tôm:

• Tiết surfactin, fengycin, iturin, giúp kháng khuẩn mạnh, đặc biệt chống lại Vibrio parahaemolyticus.
• Giảm bệnh phân trắng, viêm ruột nhờ hỗ trợ vi sinh có lợi phát triển.
• Giảm khí độc NH₃, cải thiện môi trường ao nuôi.

Ứng dụng trong các ngành khác:

• Thực phẩm: Dùng trong công nghiệp lên men.
• Nông nghiệp: Là thành phần phân bón sinh học, giúp cây trồng chống lại bệnh hại.

➡ Điểm nổi bật: Kháng khuẩn mạnh nhất, đặc biệt hiệu quả với bệnh gan tụy cấp.

4. Bacillus pumilus – Hỗ trợ tiêu hóa và kháng bệnh

Hình 4: Tác động của Bacillus pumilus BP-171 và nguồn cacbon lên hiệu suất tăng trưởng của tôm, chất lượng nước và cộng đồng vi khuẩn trong hệ thống nuôi tôm thẻ chân trắng Penaeus vannamei ( nguồn:  theo MingYang Wang và cs, 2022)

Ứng dụng trong nuôi tôm:

• Sản sinh enzyme tiêu hóa, giúp tôm hấp thụ dưỡng chất tốt hơn.
• Kháng khuẩn chống Vibrio spp., hỗ trợ phòng bệnh gan tụy cấp.
• Giảm khí độc NH₃, NO₂⁻ trong nước ao.

Ứng dụng trong các ngành khác:

• Dược phẩm: Sản xuất enzyme kháng khuẩn cho ngành y tế.
• Nông nghiệp: Chế phẩm vi sinh giúp cây trồng chống bệnh.

➡ Điểm nổi bật: Tốt nhất về hỗ trợ tiêu hóa kết hợp với kiểm soát bệnh gan tụy cấp.

5. Bacillus megaterium – Cải thiện hấp thu khoáng, giúp tôm lột xác tốt

Ứng dụng trong nuôi tôm:

• Cải thiện chất lượng nước, giúp giảm vi khuẩn yếm khí.
• Tăng hấp thu khoáng chất, giúp tôm lột xác tốt hơn.
• Ức chế vi khuẩn gây bệnh, cải thiện sức khỏe tôm.

Ứng dụng trong các ngành khác:

• Công nghiệp sinh học: Sản xuất vitamin B12.
• Nông nghiệp: Phân giải photphat, giúp cây trồng hấp thu dưỡng chất.

➡ Điểm nổi bật: Tốt nhất trong hỗ trợ hấp thu khoáng, giúp tôm lột xác nhanh và khỏe hơn.

6. Bacillus coagulans – Ổn định hệ vi sinh đường ruột

Ứng dụng trong nuôi tôm:

• Ổn định hệ vi sinh đường ruột, giảm bệnh phân trắng.
• Tăng cường miễn dịch, giúp tôm phát triển khỏe mạnh.
• Cải thiện khả năng tiêu hóa, hấp thu dưỡng chất.

Ứng dụng trong các ngành khác:

• Thực phẩm chức năng: Probiotic hỗ trợ tiêu hóa cho con người.
• Ngành thực phẩm lên men: Dùng trong sữa chua, kim chi.

➡ Điểm nổi bật: Tốt nhất về ổn định vi sinh đường ruột, giúp tôm phát triển ổn định.

7. Bacillus cereus – Phân hủy hữu cơ và kiểm soát Vibrio spp.

Ứng dụng trong nuôi tôm:

• Tiết enzyme giúp tiêu hóa tốt hơn.
• Ức chế Vibrio spp., hỗ trợ phòng bệnh đường ruột.
• Phân hủy chất hữu cơ dư thừa, giúp giảm ô nhiễm nước.

Ứng dụng trong các ngành khác:

• Công nghiệp thực phẩm: Sản xuất enzyme protease và amylase.
• Công nghiệp sinh học: Nghiên cứu peptide kháng khuẩn.

➡ Điểm nổi bật: Giảm ô nhiễm hữu cơ và kiểm soát bệnh đường ruột tốt.

Bảng so sánh Bacillus về khả năng xử lý nước trong ao nuôi

Kết luận

Các chủng Bacillus thường được kết hợp với nhau để tối ưu hóa hiệu quả trong nuôi tôm, thay vì chỉ sử dụng đơn lẻ. Tùy vào mục đích như xử lý nước, tăng cường tiêu hóa, kiểm soát bệnh mà có thể lựa chọn sự kết hợp Bacillus phù hợp.
BIOLIFE - Công ty nhập khẩu và phân phối các sản phẩm dừng trong nuôi trồng thủy sản hàng đầu tại Việt Nam.